Brainstormen in groepen werkt niet?

Brainstormen zoals we dat vaak doen, is in de jaren ‘30 bedacht door Alex Osborn, een reclameman uit New York. Hij beweerde dat de gemiddelde mens in een groep twee keer zoveel ideeën kan bedenken als alleen. Als je er tenminste voor zorgt dat mensen tijdens het brainstormen geen kritiek op elkaar uiten en de mensen aanmoedigt zo veel mogelijk en zo wild mogelijke ideeën te bedenken, waarbij ze op elkaars ideeën voortborduren.

Onderzoek

Uit onderzoek van  Diehl en Stroebe in 1987 (zij hebben de resultaten van 22 studies naar de effecten van brainstormen geanalyseerd) blijkt dat dit niet klopt. Uit een experiment blijkt dat een groep van vier losse proefpersonen bijna twee keer zoveel verschillende ideeën verzinnen dan een groep van vier personen samen. Er is meer voor nodig  om een brainstorm met een groep succesvol te laten zijn.

Deze blog gaat over waarom brainstormen in groepen soms niet werkt maar ook waarom brainstormen in een groep toch ook een goed idee is. En wat je kunt doen voor het beste resultaat als je gaat brainstormen met een groep.

Waarom werkt brainstormen in groepen niet?

Een verzameling individuen die los van elkaar ideeën bedenkt presteert met brainstormen beter dan een groep, waarbij interactief met elkaar wordt gebrainstormd. Er zijn hiervoor drie belangrijke verklaringen, die aangeven waarop je alert moet zijn als je gaat brainstormen met groepen:

•  angst
•  luiheid
•  overbelasting

Angst

Ondanks de aanmoediging om niet kritisch te zijn op elkaars ideeën zijn we geneigd om ons toch in te houden door de angst geëvalueerd te worden door anderen. We schijnen ons vaak een beetje beoordeeld door de ander te voelen.

Luiheid

Misschien is luiheid een beetje sterk uitgedrukt maar in grote groepen gaan mensen ‘lummelen’. Mensen verliezen in een grote groep de motivatie om hun best te doen. Dit wordt social loafing genoemd. Dit komt omdat we dan het gevoel hebben dat onze bijdrage toch minder opvalt en dat deze ook minder invloed zal hebben op het resultaat. “Ze zien toch niet wat ik doe” en ‘Wat ik doe maakt toch niet zoveel” uit’.

Overbelasting

Hoewel we vaak denken van wel, zijn we niet goed in staat om meerdere dingen tegelijk te doen. Dus multitasken werkt niet echt. Als we luisteren of nadenken over de ideeën van anderen, dan kun je niet tegelijkertijd zelf ideeën bedenken. Sterker nog het leidt je af van je eigen gedachtenspoor.
Het genereren van ideeën bestaat uit twee fasen. In de eerste fase wordt aanwezige kennis in je hoofd geactiveerd. En in de tweede fase wordt deze informatie verwerkt en maak je er nieuwe ideeën van. Deze nieuwe ideeën activeren weer nieuwe informatie.

De overbelasting bij brainstormsessies wordt veroorzaakt doordat we met onze eigen ideevorming bezig zijn en tegelijkertijd vaak, door de gekozen werkvorm, met die van de anderen en dat heeft invloed op beide fasen. Je kunt dus minder makkelijk aanwezige kennis in je hoofd activeren en tegelijkertijd nieuwe ideeën vormen.

Waarom brainstormen in een groep toch een goed idee is

We vinden het in het algemeen leuker om met anderen samen te brainstormen dan alleen. Het geeft energie. En als er veel ideeën gegenereerd zijn in een bijeenkomst dan hebben we na afloop vaak het tevreden gevoel dat we daaraan hebben bijgedragen. Ook al is niet meer helemaal duidelijk wat je bijdrage nu precies was. We hebben het gevoel dat we door samen te werken verder gekomen zijn en dat we echt hebben kunnen bijdragen.
We hebben toch vaak een bijeenkomst nodig om ons ertoe te zetten tijd en aandacht vrij te maken om ergens over na te denken of om mee te denken. In je eentje, in de waan van de dag, komt dat er niet zo snel van.

Samen brainstormen, je gehoord voelen, draagt bij aan het nemen van verantwoordelijkheid voor het vervolg (het project, de implementatie et cetera).  En dit is vaak een belangrijk doel van interactieve bijeenkomsten.

Wat kun je doen voor het beste brainstormresultaat?

Oké, we willen dus liever in een groep brainstormen. Wat kun je dan doen om te komen tot het beste brainstormresultaat? Zorg ten eerste voor een goede, veilige sfeer. En ten tweede: gebruik werkvormen die de angst en luiheid terugdringen en de overbelasting beperken.

Zorg voor een goede sfeer

Een goede opstart van een vergadering of werkconferentie draagt bij aan een goede sfeer waarin mensen zich veilig voelen. In ons boek en in onze trainingen maak je kennis met diverse vormen voor het opstarten van een bijeenkomst. Lees onze blog zinvol en prettig.

Zorg voor een aanpak die de ‘angst’ en ‘luiheid’ terugdringen en de ‘overbelasting’ beperken.

Hoe kun je dat doen? Bijvoorbeeld met behulp van goed gekozen werkvormen, waarbij je rekening houdt met het volgende:

• Zorg dat deelnemers eerst de gelegenheid krijgen om individueel na te denken. En dat ze ideeën vervolgens ook eerst noteren voordat ze gedeeld worden.
• Zorg voor anonimiteit. Wat je vaak in brainstormsessies ziet is dat deelnemers gevraagd wordt plenair hun ideeën naar voren te brengen. Als je zoveel mogelijk (creatieve) ideeën wilt verzamelen kun je beter anonimiteit waarborgen. Verzamel als voorzitter of facilitator alle ideeën en presenteer deze in willekeurige volgorde.
• De meeting-software van onze samenwerkingspartner Spilter is ook buitengewoon geschikt om de voorwaarden te scheppen en werkvormen aan te bieden waarmee zo optimaal als mogelijk gebrainstormt wordt.

Er zijn veel werkvormen die zorgen dat een groep komt tot goede, nieuwe en creatieve ideeën waarbij eveneens rekening gehouden wordt met de valkuilen zoals hierin beschreven. Dat zou een aparte blog waard zijn, om nader in te gaan op allerlei werkvormen die zorgen dat mensen komen tot nieuwe, frisse en vernieuwende ideeën. Waar het ons hierom gaat is: wees je bewust bij jouw aanpak van angst, luiheid (social loafing) en overbelasting.

Leer meer over brainstormen tijdens onze trainingen:

• Wanneer een brainstorm een goed idee is leer je bij de training ‘Ontwerpen van Interactieve Bijeenkomsten’.
• Veel werkvormen en het kiezen van de juiste werkvormen leer je bij ‘Werkvormen voor Interactie’
• Het toepassen van brainstormen in vergaderen leer je bij ‘Interactief Vergaderen zonder Gedoe’

Deze trainingen zijn te volgen als open inschrijving-training en in-company.

Ben je benieuwd naar de meeting-software van Spilter? Of naar de in-company training Digitaal Faciliteren die ik in samenwerking met Spilter geef? Neem dan gerust contact met mij op.

Yvonne Lemmens
Partner bij Hartelijk Gefaciliteerd