Een veel gestelde vraag van deelnemers aan onze trainingen op het gebied van procesbegeleiding is: hoe ga ik om met dwarsliggers en stoorzenders in de groep tijdens een bijeenkomst? In essentie bepalen drie factoren de dynamiek van je bijeenkomst: De structuur van je aanpak, de eigen dynamiek van de groep deelnemers en het leiderschap van de procesbegeleider. Een beknopt overzicht.
Download het volledige artikel
Structuur De structuur van je aanpak tijdens een bijeenkomst beïnvloedt in hoge mate wat mensen doen en laten. Daarbij horen het doel van de meeting, de agenda en vooral de werkvormen. Wij ervaren steeds weer hoe sterk een werkvorm het gedrag van een groep kan sturen. Er zijn werkvormen waarbij je zelf midden in de dialoog staat als een gespreksleider, terwijl je bij andere werkvormen veel minder de regierol hebt. Kortom, allemaal zaken die met het ontwerp van je sessie te maken hebben.
Eigen dynamiek van de groep Een groep heeft altijd vanuit zichzelf een eigen dynamiek. Is het een bestaand team, dan draagt het een korte of langere historie met zich mee. Doe vooronderzoek naar hoe het team in elkaar steekt. Zijn de deelnemers nieuw voor elkaar, dan moeten ze nog aan elkaar wennen en is het belangrijk aandacht te besteden aan de veiligheid. Heel nuttig als de groep zelf nadenkt over de spelregels. De line-up en het ‘buzzen’ werkt ook uitstekend om een informele aanloop van je meeting te maken. Zie het volledige artikel voor meer informatie hierover.
Leiderschap van de facilitator Een belangrijk aspect van leiderschap in het faciliteren van groepen is de verbinding en authenticiteit tussen het zijn en het doen van de procesbegeleider.
‘Zijn’ gaat vooral over je eigen rolopvatting en je eigen houding of opstelling op basis hiervan. Hoe zie je jezelf, als reisbegeleider bijvoorbeeld? En mag het proces dan geheel anders lopen dan je had bedoeld, wat doet dat met jou? Want als je jezelf verliest, hoe kun je dan de groep voor je ‘winnen’?
‘Doen’ gaat over je handelen in het hier en nu, dus je eigen gedrag. Daarbij is het van belang om met de juiste timing op de juiste manier te handelen. Er zijn heel veel ‘knoppen’ waarmee je je eigen ‘presence’ kunt veranderen. Je houding, je stem, je snelheid van praten.
Het ‘zijn’ en ‘doen’ heeft uiteraard ook te maken met je persoonlijke stijl. Hoe acteer jij doorgaans? Heb je een meer directieve stijl, overtuigend, ben je van de participatie of juist goed in delegeren? Het is belangrijk dat je je bewust bent van je eigen stijl. Een gezonde zelfreflectie is dus essentieel.
Samenspel Door je workshopopzet of structuur stuur je het gedrag van de deelnemers. Door kennis vooraf van onderlinge relaties en verhoudingen bij bestaande groepen voorkom je dat het stuur wordt ‘overgenomen’ of dat er door onzichtbare krachten een ruk aan je stuur wordt gegeven. Jouw eigen presence en rolopvatting bepalen hoe jij intervenieert in groepen. Hoe zorg jij voor een goed samenspel?
Download het volledige artikel
Hoe zijn jouw ervaringen uit de praktijk? Je reactie op dit artikel is van harte welkom!
Interessant! Dankjewel!
Doen is het gevolg van wie je bent. Je eigen persoonljke stijl kennen, ondersteunt hoe je presenteert. Leuke vraag aan mijzelf, welke stijl heb ik?
Dank jullie wel!
Dwarsliggers en stoorzenders zijn vaak goed in te zetten. Als je hun perpectief kunt begrijpen en hen daarop kunt aanspreken, dan is het soms mogelijk hen tot partners te maken. Natuurlijk is dit niet altijd mogelijk. Er zijn altijd wel wat mensen die hoe dan ook dwarsliggen. Bij hen gaat het er meer om dat je hen neutraliseert, lijkt mij.
Prachtig artikel!
Een eerste “reflex” op dwarsliggers en stoorzenders is vaak (deed ik ook heel lang) om ze te negeren of even stevig de wacht aan te zeggen. Mijn ervaring is echter dat deze weerstand dan vaak ondergronds gaat en ik er geen zicht meer op heb. Totdat het op een voor mij onverwacht moment weer de kop opsteekt en mij overrompeld.
Ik heb heel lang geloofd dat als je een goede voorbereiding hebt gehad, de uitvoering ook volgens een goed vooruit uitgedacht plan zou (moeten) verlopen. Ondertussen weet ik dat een goede voorbereiding mij helpt om goed geïnformeerd te zijn over wat er speelt in een organisatie. Hierdoor kan ik rustig blijven op het moment dat zich weerstand aandient. Door ruimte te geven aan deze weerstand komt vaak zeer essentiële informatie boven water en door die een plek te geven in een verandertraject verloopt het hele traject beter. Mijn ervaring is dat door ruimte te bieden aan wat zich in een bijeenkomst aandient en hier aandacht aan te besteden dit het verdere verloop van een bijeenkomst vergemakkelijkt. Tevens is mijn ervaring dat als ik het echt niet meer weet het helpt om dit ook te benoemen. Vaak geeft dit een ontlading in een team en geeft dit een wending in de bijeenkomst.
Mooi artikel! Een goed proces als voorwaarde voor een goede inhoud. Werkvormen bieden ongelooflijk veel mogelijkheden, en kunnen heel laagdrempelig en klein zijn, met een groot resultaat. Mijn favoriete lineup-vraag: “ik verwacht dat deze bijeenkomst iets oplevert voor mij” en dan lekker ruimte geven aan het waarom van scepsis of weerstand. Alles mag er zijn. Aan het eind vervolgens nog eens checken, en dan blijken de meesten om te zijn. Rara hoe dat is gebeurd in de tussentijd? 🙂 Het geheim van de voorbereide maar improviserende facilitator.
Mooi Jeroen! Mijn toevoeging zou zijn dat je steeds helder blijft over het kader van je bijeenkomst. Als je je door de één laat verleiden daarin te gaan zwabberen, gaan anderen juist afhaken onder het motto “hela, daarvoor zaten we hier toch niet?”. Een voorbeeld dat ik ooit als deelnemer meemaakte was een training voor projectmanagement bij een ooit zo vermaard blauw ICT-bedrijf 🙂 De trainer was tevens prominent OR-lid en veel van de tijd ging op aan zijn belevenissen in het contact met de bestuurders. Sommigen smulden daarvan, anderen gingen muiten.
Als iemand om een andere reden tegendraads wordt is het de kunst om in het moment dat te kunnen benutten in het kader van waar je op dat moment mee bezig bent. En ja, dat vereist alertheid, kwetsbaarheid, leiderschap.