Krachtig voor de groep

Tijdens de training Groepsdynamica – Grip op de Onderstroom die ik afgelopen dinsdag gaf hebben we het gehad over situaties die maken dat je ‘uit je kracht gaat’ en wat je weer ‘in je kracht’ kan brengen als je met groepen bezig bent. Met ‘uit je kracht’ en ‘in je kracht’ bedoel ik een gevoel. Uit je kracht gaan voelt alsof de energie uit jou wegstroomt. Of dit nou een projectoverleg is, een teammeeting of een sessie met een groep over een planning: als jij de plek inneemt van leider voor een groep (projectleider, beleidsadviseur, scrummaster, teamleider, trainer of facilitator bijvoorbeeld) dan kan het gebeuren dat iemand in de groep iets zegt of doet waardoor je van je stuk bent. Je weet even niet hoe daarmee om te gaan.

Dit artikel schrijf ik met als doel om je concrete handvatten te geven over hoe je in je kracht kan blijven als (bege-)leider van groepen ongeacht de situatie die zich voordoet in de groep.

Oorzaken van het uit je kracht raken
Deelnemers aan de training Groepsdynamica – Grip op de Onderstroom gaven de volgende antwoorden op de vraag: “wat zie, hoor, voel of denk je als je merkt dat je uit je kracht gaat als je een begeleidende rol hebt van een groep?” Enkele antwoorden:

1. Ik raak in paniek als ik zie dat het een hele andere kant op gaat dan ik dacht dat het zou gaan. Voorbeeld: ik stel voor iets uit te werken in twee groepen. Er is protest. Een deelnemer doet een ander voorstel. De opdrachtgever die erbij zit heeft hierover een andere mening dan de groep en wil wel in twee groepen uiteen. Wat moet ik doen?
2. Ik voel me verzwakt als ik denk dat het aan mij ligt. Als ik twijfel aan mezelf.
3. Als ik het spannend vind en niet weet wat er gaat gebeuren of als er onduidelijkheid is over wat er van mij verwacht wordt, word ik onzeker. Ik verlies voor mijn gevoel grip.
4. Als er inhoudelijke vragen komen waarop ik geen antwoord weet, kan dit me van mijn stuk brengen. Alsof ik niet deskundig genoeg ben. Ik ben dan bang dat men dit denkt.

Onderstroom
Laten we eens nader kijken wat er in de situaties 1 t/m 4 gebeurt. Wat vindt er plaats ‘in de onderstroom’? En met onderstroom bedoel ik: de gedachten, ideeën en gevoelens die het gedrag sturen. Deze worden bepaald door persoonlijke waarden, rolopvatting, identiteit, de mate van zelfvertrouwen en zelfwaardering, belangen, cultuuraspecten, historische ervaringen, en het mensbeeld dat iemand heeft. Door deze ‘filter’ gaat datgene wat anderen doen en zeggen en vindt de betekenisgeving daarvan plaats.

Oordeel naar jezelf
Als we dan naar de situaties 1 t/m 4 kijken komt het er samengevat op neer dat er een negatief oordeel is over jezelf. Namelijk: “ik moet nu weten wat we gaan doen, maar dat weet ik niet.” Of: “ik moet een beslissing nemen, maar heb geen idee”. Of: “Ik moet een antwoord geven, maar dat heb ik niet”. Kortom: we eisen nogal wat van onszelf in de positie van de leider van een groep. In de onderstroom van opvattingen kan dit te maken hebben met de mate van zelfvertrouwen, rolopvatting en alle andere zaken die genoemd zijn bij de omschrijving van het begrip onderstroom. En wat doen al deze negatieve gedachten over jezelf? Die verlammen. Zij maken dat je verstijft. Je ademhaling gaat omhoog. Je hart klopt sneller. Dus dit denken over jezelf over wat je zou moeten doen en vervolgens niet in staat zijn dit te doen geeft spanning, stress en haalt je uit je kracht.

Hoe blijf je in je kracht?
Dit begint met een andere rolopvatting over jezelf. Hoezo moet JIJ alles weten? Je kunt de wijsheid van de groep benutten. Hoe je dat doet? Door te ONDERZOEKEN. Ik schrijf dit met hoofdletters, omdat dit een zo essentieel begrip is. Hoe onderzoek je? Onderzoeken begint met open vragen stellen. Je gaat op onderzoek uit naar wat anderen drijft. Wat is hun onderstroom? Wat zijn hun gedachten en gevoelens die maken dat ze zeggen en dat ze doen wat ze doen?

Onderzoeken
Laten we eens kijken naar het 1e voorbeeld over de verschillende opvattingen tussen de groep en de opdrachtgever over de volgende te nemen stap in het proces (wel of niet uiteen in subgroepen). Karel kan onderzoeken door aan de opdrachtgever de vraag stellen: “Patricia, wat maakt dat jij voorstelt om de ideeën verder uit te werken in twee subgroepen?” Patricia: “Ik moet volgende week hierover mijn plan van aanpak presenteren aan het managementteam en heb graag de eerste contouren van de uitwerking van de ideeën in concrete acties.” Terug naar de groep: “En wat maakt dat er een aantal mensen zijn die de uitwerking in subgroepen nog te vroeg vinden?” Rashid: “Ik mis de stip op de horizon. Waar refereren we een en ander aan? Voor mijn gevoel is het nog te veel los zand zo”. Door te ONDERZOEKEN ontdek je nieuwe dingen! Door te onderzoeken wordt de onderstroom zichtbaar: de motivatie van anderen om te doen wat ze doen. Om te kunnen onderzoeken is een andere rolopvatting van jezelf nodig. Dit is een shift van de ‘alles-wetende-grip-hebbende’ naar: ‘de onderzoeker’.

Van O jee naar oké
Deze shift naar de rol van onderzoeker kun je alleen maken als je afstapt van het oordeel naar jezelf én afstapt van het oordeel naar de ander. Het oordeel naar jezelf is: “O jee, ik moet dit weten.” Oftewel: ik ben dom, stom en vraag me af of ik dit wel goed doe. Het oordeel naar de ander zou in het 1e voorbeeld kunnen zijn: “Patricia is stug want ze wil niet doen wat de meerderheid wil.” In beide gevallen belemmert het oordeel, naar jezelf en de ander om de onderzoekende houding aan te kunnen nemen. Dus in plaats van het oordeel naar jezelf wat je een ‘o jee gevoel’ geeft naar de opvatting: ‘wat er is of gebeurt is oké’.

Compassie als vehicle naar grip op de onderstroom
Heb COMPASSIE naar jezelf. Ook met hoofdletters, omdat het een belangrijk begrip is. Accepteer dat je het even niet weet, waardoor je kunt gaan ONDERZOEKEN. Pas als je compassie naar jezelf kunt opbrengen, kun je dit ook naar een ander doen. Dus stap af van je OORDEEL naar jezelf toe en de ander! Dát is de kernboodschap en de sleutel om in je kracht te kunnen blijven in je rol als begeleider van groepen.
En wat een bevrijding geeft dat! Namelijk:

• Jij hoeft het niet allemaal te weten en het is oké als jij het soms niet weet;
• Je kunt dan door middel van het stellen van vragen aan (mensen uit) de groep gaan onderzoeken en de vervolgstap ontvouwt zich.

De ontdekking van deze shift van mezelf oordelen naar de onderzoeker heeft me bevrijd van energieverlies, nekkramp en een hoop ongewenste adrenaline. En dankzij het nu veel sneller kunnen schakelen naar de onderzoekende rol heeft er nog een omkering plaats gevonden. Namelijk dat ik veel minder angst heb voor onverwachte situaties in groepen maar benieuwd ben naar wat daaronder zit. Grip op de onderstroom. Hoera! Maar dat begint dus bij jezelf.

Een goed ontwerp is het halve werk
Tenslotte nog een tip van een andere orde. Mensen schrijven zich in voor de training Groepsdynamica omdat ze ‘last’ hebben van dominante mensen, stokpaardberijders, stille Willies en wat dies meer zij. Begin met de training het Ontwerpen van Interactieve Bijeenkomsten. Want een groot deel van gedoe in de groep is te voorkomen als je een goed ontwerp hebt. Voorbeeld: een inloop-avond voor bewoners waar veel weerstand is tegen een bestemmingsplan en dan de mensen in rijtjes in de zaal laten plaatsnemen met enkele microfoons vooraan in de zaal geplaatst waar ze naartoe kunnen lopen is vragen om ‘problemen’. Als je veel tegenstanders verwacht maar toch in gesprek wilt gaan met elkaar vraagt dit een ander ontwerp. Dat bedoel ik met: leer eerst meer over het ontwerpen van interactieve bijeenkomsten en hoe je dat doet en over werkvormen en kom dan tot slot bij groepsdynamica om daar te leren omgaan met onverwachte situaties.

Ik wens je veel compassie toe
Ik wens je een onderzoekende houding toe voor 2018! Met veel COMPASSIE en minder OORDEEL naar jezelf en je medemens. Ik ga ervan uit dat iedereen een reden heeft om zich te gedragen zoals hij of zij dat doet. Toon compassie en onderzoek. Ga in gesprek. En laat je verrassen tot wat zich daarin ontvouwt.

Op deze pagina alle informatie over onze open trainingen. Data en de mogelijkheid je in te schrijven tref je hier aan. Wij geven trainingen ook in-company. Vele klanten gingen u voor.

Herken je jezelf in het artikel? Wij zijn benieuwd naar je reactie! Contact met ons opnemen kan altijd. Deel het artikel als je denkt dat dit ook interessant is voor anderen.